Μια πύλη στον κόσμο της γνώσης

Nέους ορίζοντες στην αποτελεσματικότερη διδασκαλία των φυσικών επιστημών ανοίγει η δικτυακή πύλη cosmos.eu, η οποία ολοκληρώθηκε πρόσφατα με ελληνική καθοδήγηση, και παρέχει πλέον τις υπηρεσίες της στην εκπαιδευτική κοινότητα πολλών χωρών, μεταφρασμένη στη γλώσσα τους. Με πλούσια αρχεία φωτογραφιών και βίντεο, σε συνδυασμό με ολοκληρωμένα σχέδια μαθημάτων σε πολλές θεματικές ενότητες, φιλοδοξεί να δράσει καταλυτικά στην αύξηση του ενδιαφέροντος των μαθητών.

Ώρες-ώρες ομολογώ ότι ζηλεύω τους σημερινούς μαθητές! Τι τους ζηλεύεις, θα με ρωτήσετε δικαίως - προτιμάς τα βάσανα και τα άγχη που έχουν σήμερα, μέχρι να ολοκληρώσουν το σχολειό και να «αποκατασταθούν», αν και όταν μπορέσουν, σπουδαστικά και επαγγελματικά;
Είναι αλήθεια ότι αυτά δεν τα είχαμε (τουλάχιστον σε τέτοιο βαθμό, γιατί κι εμείς είχαμε τις αγωνίες μας) στην εποχή μου!
Άλλο είναι, όμως, αυτό που εγώ ζηλεύω: οι δυνατότητες και οι ευκαιρίες που έχουν σήμερα στη διάθεσή τους, χάρη στην τεχνολογική πρόοδο και στο πλαίσιο ενός συνδυασμού τυπικής / άτυπης εκπαίδευσης, οι οποίες μπορούν να δράσουν καταλυτικά (αν το θέλει και το παιδί, βέβαια, γιατί χωρίς τη δική του συναίνεση τίποτα δεν προχωράει) στο αποτέλεσμα της μαθησιακής διαδικασίας.
Μια από αυτές είναι η δικτυακή εκπαιδευτική πύλη Cosmos, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον έργο στο πλαίσιο του ευρύτερου ευρωπαϊκού προγράμματος eContentplus, το οποίο είναι διαθέσιμο πλέον σε εκπαιδευτικούς, μαθητές, αλλά και σε όσους από το ευρύ κοινό αγαπούν τις φυσικές επιστήμες και τους ενδιαφέρει να εξερευνήσουν, στην τάξη ή στο σπίτι, κάποιες πτυχές τους με νεωτερικό και εμπειρικό τρόπο, πολύ διαφορετικό από αυτόν που έχουμε συνηθίσει, μένοντας στο περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων.

Ο δάκτυλος επί τον τύπον των ήλων

Κύριος στόχος του έργου, το οποίο ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2009, ήταν «η δημιουργία ενός πειραματικού εργαστηρίου για εκπαιδευτικούς και μαθητές, προκειμένου να βελτιώσουν τη διδασκαλία των επιστημών, με διεύρυνση των πόρων που διατίθενται στη διδασκαλία και τη μάθηση στα σχολεία ή τα πανεπιστήμια, αλλά και την προσφορά περισσότερο ελκυστικών και πρωτότυπων διδακτικών εμπειριών στους μαθητές».
Αυτό, στην πράξη, έχει ήδη μεταφραστεί σε μια διαρκώς διευρυνόμενη κοινότητα χρηστών (ήδη ξεπέρασαν τους 1500) που, ξεκινώντας από την Αστρονομία, καταπιάνονται πλέον σχεδόν με το σύνολο των φυσικών επιστημών.
Ένα πλήθος ετερόκλητων, γοητευτικών και σίγουρα χρησιμότατων πληροφοριών σχετικά με αυτές (80.000 φωτογραφίες, περισσότερα από 300 σχέδια μαθήματος, πολλές θεματικές ενότητες) φιλοξενείται σε μια εύχρηστη και φιλική προς τον επισκέπτη δικτυακή πύλη, στη διεύθυνση www.cosmosportal.eu.
Απ' όλες αυτές τις πληροφορίες, ο εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει εκείνες που τον ενδιαφέρουν για να οργανώσει καλύτερα το μάθημά του (εναλλακτικά, μπορεί να επιλέξει κάποιο από τα έτοιμα σχέδια μαθήματος, αντί να φτιάξει δικό του), μπορεί να δανειστεί κάποια «υλικά» ή να προσθέσει τα δικά του στοιχεία, βελτιώνοντας ή αναβαθμίζοντας - στο όνομα της εκπαιδευτικής συνεργασίας - τα υπάρχοντα.

Διδασκαλία δυο επιπέδων

Η πύλη απευθύνεται σε δυο κόσμους: αυτόν της δευτεροβάθμιας κι αυτόν της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στον πρώτο, παρέχεται άφθονο εκπαιδευτικό υλικό (σενάρια, σχέδια, βίντεο, γραφικές παραστάσεις αλλά και συνεργατικές δράσεις, με βέλτιστη αξιοποίηση του υπάρχοντος στη βάση δεδομένων της πύλης υλικού) που στηρίζει με ουσιαστικό τρόπο τη δημιουργικότητα του εκπαιδευτικού-χρήστη, ο οποίος αναζητεί νέους, διαδραστικούς και - οπωσδήποτε περισσότερο - ενδιαφέροντες τρόπους όχι απλώς για να κρατήσει αμείωτο, αλλά για να «αυγατίσει» το ενδιαφέρον των μαθητών στην τάξη, προχωρώντας ένα βήμα πιο πέρα από το «στεγνό» αναλυτικό πρόγραμμα του υπουργείου.
Στο μάθημα της Αστρονομίας, για παράδειγμα, η οποία συνεχίζει να αποτελεί τον «σκληρό πυρήνα» του περιεχομένου του cosmos.eu, ο εκπαιδευτικός μπορεί να μοιράσει εργασίες σε ολιγομελείς ομάδες μαθητών για να αξιοποιήσουν, με τη σειρά τους, την αυτόματη λήψη φωτογραφιών ουρανίων σωμάτων και φαινομένων,ή να ελέγξουν με τηλεχειρισμό εκπαιδευτικά αστεροσκοπεία στην άλλη (αναγκαστικά, καθώς εκεί είναι νύχτα...) άκρη της Γης.
Η πύλη διαθέτει σήμερα δυο αποθετήρια, το Discovery Space Portal και το Educational Repository of the School Observatory Project, που μπορούν να αξιοποιηθούν ως πηγή στο πλαίσιο της διδασκαλίας.
Σε πανεπιστημιακό επίπεδο, πάλι, μπορεί να αξιοποιηθεί η βάση δεδομένων από τα αστεροσκοπεία του cosmos, αναβαθμίζοντας τη «ζωντάνια» και την ποιότητα των μαθημάτων, ενώ η ίδια μπορεί να βοηθήσει τους φοιτητές στις εργασίες τους, ακόμα και να αποτελέσει το ερέθισμα για επιστημονική έρευνα, συλλογική ή προσωπική.
Λαμπρό δείγμα προς αυτή την κατεύθυνση, αποτελούν τα οπτικοποιημένα μαθήματα (tutorials), που ετοίμασε ειδικά για το cosmos το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, στον Ψηλορείτη, με την επιμέλεια του καθηγητή Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιάννη Παπαμαστοράκη, στα οποία αναλύονται με ολοκληρωμένο, πλην απλό και εύληπτο τρόπο σημαντικά αστρονομικά θέματα.

Ελληνική ιδέα διεθνής χαρακτήρας

Η δημιουργία του cosmos ήταν μια ελληνική ιδέα, που έγινε πράξη με τη συμμετοχή 15 εταίρων από 8 χώρες, και ο χαρακτήρας του σήμερα είναι πλέον σαφώς πολυεθνικός. Δοκιμές και στα δυο επίπεδα σπουδών έγιναν με μεγάλη επιτυχία στην Αυστρία, τη Γερμανία, την Κύπρο, τη Βουλγαρία, τη Φινλανδία, τη Σουηδία και, φυσικά, στην Ελλάδα.
Το περιεχόμενο έχει ήδη μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, ώστε να καλύπτει ακόμα καλύτερα τις ανάγκες των αντίστοιχων εκπαιδευτικών, με δείγματα και παραδείγματα online στη μητρική γλώσσα καθενός, ενώ εκπαιδευτικό υλικό είναι πλέον διαθέσιμο - εκτός από το Διαδίκτυο - τόσο μέσα από κινητά τηλέφωνα, όσο και στο πλαίσιο «νησίδας» που δημιουργήθηκε στο γνωστό εναλλακτικό (και ιδιαίτερα δημοφιλή ανάμεσα στους νέους) κόσμο του Second Life...
Κι επειδή, το υλικό - όσο καλό κι αν είναι - δεν αρκεί από μόνο του για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος που βασίζεται κυρίως στην επικοινωνία δάσκαλου μαθητή, δεκάδες εκπαιδευτικοί από όλες τις συμμετέχουσες χώρες έχουν ήδη πάρει μέρος στα δυο «θερινά σχολεία» που οργανώθηκαν ως τώρα στην Κρήτη (ώστε να μπορούν να επισκεφτούν και το συνεργαζόμενο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα), όπου αναλύθηκαν οι εκπαιδευτικές μέθοδοι με τη χρήση τέτοιων «εργαλείων» και έγιναν εποικοδομητικές συζητήσεις και προτάσεις για τη βελτίωσή τους.

Αισιόδοξες οι προοπτικές

Όπως συμβαίνει πάντα με τα ευρωπαϊκά έργα αυτού του είδους, στην έναρξη της προσπάθειας χαράσσεται ένας «οδικός χάρτης», ο οποίος περιλαμβάνει τις δράσεις οι οποίες πρέπει να αναληφθούν για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου απώτερου στόχου, αλλά και τα σχετικά με την υλοποίησή τους χρονοδιαγράμματα.
Στο πλαίσιο ενός πολυετούς προγράμματος (όπως το eContentplus στην περίπτωσή μας) δρομολογούνται - και χρηματοδοτούνται, βεβαίως - διαδοχικά έργα, που καθένα τους προχωρεί ένα βήμα παραπέρα, προς την κατεύθυνση του τελικού στόχου.
Έτσι έγινε και στην περίπτωση του Cosmos: το ίδιο «πάτησε» σε προηγούμενα έργα και είναι πλέον έτοιμο να δώσει τα δικά του «φώτα» στο επόμενο έργο που ετοιμάζεται, πάλι με ελληνική πρωτοβουλία, το Open Science Resources.
Εδώ θα είμαστε να τα ξαναπούμε και γι' αυτό, όταν θα έρθει η ώρα...

pathfinder.gr